Water schakelt ziektekiemen uit
Water is uiterst belangrijk voor het immuunsysteem, want vocht is essentieel voor de werking van slijmvliezen. En die slijmvliezen vormen het grootste immuunorgaan, zo stelt professor Christopher Chase van de universiteit van South Dakota. “Slijmvliezen en huid houden 99 procent van alle ziektekiemen tegen.”
Het immuunsysteem van alle dieren (en mensen) kent drie verdedigingslinies. De eerste verdedigingslinie bestaat uit de slijmvliezen van maag en darmen, luchtwegen, geslachtsorgaan en de huid. De tweede linie zijn de witte bloedcellen, de aangeboren immuniteit. De derde linie is het specifieke afweersysteem. Dieren krijgen dit na vaccinatie, of nadat ze een keer ziek zijn geweest.
De meeste aandacht gaat vaak naar de derde linie, terwijl de eerste verdedigingslinie verreweg het belangrijkste is. Ziektekiemen proberen via huid en slijmvliezen het lichaam binnen te dringen. De slijmvliezen voorkomen dat met hulp van meerdere mechanismen. Ten eerste houdt de slijmlaag zelf al ziektekiemen tegen. Daarnaast zitten er in de slijmlaag peptiden (een soort eiwitten) die ziektekiemen kunnen doden. De epitheelcellen (buitenste cellaag van de slijmvliezen) produceren die peptiden. Daar spelen de commensalen, goedaardige darmbewoners, een belangrijke rol bij.
De epitheelcellen zorgen er verder voor dat antistoffen (IgA’s) naar de slijmlaag komen om te helpen bij het onschadelijk maken van ziektekiemen. Ten vierde zitten er tussen de epitheelcellen zogeheten tight junctions. Die voorkomen dat ziektekiemen die toch door de slijmlaag heen komen verder naar binnen kunnen. Tenslotte produceren de epitheelcellen voortdurend nieuw slijm. Daardoor gaat er voortdurend slijm met daarin (gedode) ziektekiemen naar buiten. Vanwege al deze processen noemt Chase de slijmvliezen daarom een ‘immuunorgaan’.
Een goede werking van de slijmvliezen is dus erg belangrijk om ziektekiemen tegen te houden. Voor die goede werking is onder andere voldoende vocht nodig. “De slijmvliezen mogen niet uitdrogen”, zegt Chase. “Alle aan slijmvliezen toegeschreven processen werken dan niet goed.”
Naast vochtgebrek is het van belang om bij dieren plotselinge voerwisselingen te voorkomen. Chase: “Die verstoren het evenwicht tussen slijmvliezen en de commensalen, de gewone goedaardige darmbewoners. Daardoor kan de darm gaan lekken en kunnen ziektekiemen het lichaam binnen dringen.”
Naast water zijn er voedingstoffen nodig. De commensalen groeien goed op kortketenige vetzuren. Een andere specifieke voedingsstof voor de slijmvliezen is zink. Dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat de tight junctions goed werken. Het immuunsysteem heeft verder vitamine A, vitamine E, koper, selenium, ijzer en zink nodig.
Als ziektekiemen toch door de eerste verdedigingslinie heen dringen, komt de tweede linie in actie: de witte bloedcellen. Ze maken veel ziektekiemen onschadelijk en zij zorgen er samen met de eerste verdedigingslinie voor dat vrijwel alle ziekten worden voorkomen.
Gaan de witte bloedcellen aan het werk, dan zorgt dit voor een ontstekingsreactie. Bij een kleine hoeveelheid ziektekiemen is er dan alleen een lokale reactie. Dat kan een lichte zwelling of roodheid zijn, zoals zichtbaar is na een vaccinatie.
Zijn er te veel ziektekiemen dan zet de ontstekingsreactie een kettingreactie in werking. Er worden allerhande stoffen geproduceerd die een rol spelen bij het opruimen van de ziektekiemen en tegelijk wordt de derde verdedigingslinie geactiveerd: de specifieke antistoffen.
Moet de derde verdedigingslinie ingrijpen dan gaan er veel voedingsstoffen verloren. “Er kan wel 40 procent van de energieopname verloren gaan”, zegt Chase. “Dus door te zorgen voor een goede werking van de eerste verdedigingslinie kun je de voerefficiëntie flink verbeteren.”
Voor meer informatie bezoekt u zinpro.com, stuur een mail naar Jan van der Meer – jvdmeer@zinpro.com of neem contact op met uw voerleverancier.
