Familie Verhelst uit West-Vlaanderen zet haar schouders onder een nieuw project om varkens- en rundermest om te zetten in irrigatiewater. Ze bouwde hiervoor een gloednieuwe installatie die tot 30 miljoen liter water kan bufferen. Dat water zal gebruikt worden om lokale boeren uit de nood te helpen in periodes van extreme droogte.
Dierlijke mest
In Langemark runt de ondernemersfamilie Verhelst 2 varkensboerderijen met in totaal 6.000 dieren. Maar het is niet makkelijk om rendabel te blijven in die stiel. “Vooral mest is een zware kostenfactor”, vertelt Johny Verhelst (26) aan De Tijd. “Je kan die niet meer naar believen uitstrooien op akkers. De wetgeving wordt strenger om overbemesting tegen te gaan en algengroei en vissterfte in rivieren in te perken.”
Een eigen mestverwerkingsinstallatie was voor het varkensbedrijf de enige manier om rendabel te blijven want de kosten om de mest te vervoeren liepen te hoog op. De installatie verwerkt naast de mest van de eigen dieren ook die van naburige boerderijen.
Kunstmest
De mest komt terecht in een centrifuge die de dikke van de dunne fractie scheidt. De dikke fractie wordt gedroogd tot kunstmest. “Vooral met de dunne fractie werken we hier verder”, zegt Verhelst, bio-ingenieur van opleiding. “De nitraten worden omgezet in het onschadelijke stikstofgas. Fosfaten en andere voedingsstoffen worden gerecupereerd. In een laatste stap wordt het zout uit het water getrokken.”
Irrigatie
Op het einde van de rit houden ze water over met de kwaliteit van regenwater. De bouw van de machine nam enkele maanden in beslag, maar ondertussen wordt er water geproduceerd. Op dit moment zit er 1 miljoen liter water in de tanks. “Klaar om de omringende akkers te irrigeren tijdens droge periodes”, aldus Verhelst. “Daar is steeds meer nood aan. Kijk naar de vorige zomers en wat vandaag gebeurt.”
Mestoverschotten
De buffertanks hebben een totale capaciteit van 30 miljoen liter. Daarmee kunnen ze de lokale boeren uit de nood helpen wanneer het captatieverbod geldt. “Mestoverschotten waren eerst een milieuprobleem, nu is mest een milieuoplossing”, klinkt het.
Financiering
Het kostenplaatje van de installatie loopt op tot ‘meerdere’ miljoenen. Enkele landbouwers uit de buurt en het Ieperse bedrijf Truckwash, ook van de familie Verhelst, financieren het project mee. Daarnaast konden ze rekenen op 1 miljoen subsidies uit de pot voor innovaties om waterschaarste aan te pakken.
Neerslagtekort
In de toekomst zal nog een irrigatienetwerk van 5 kilometer lang worden aangelegd, dat ook langs vijvers en putten van landbouwers zal passeren. De totale buffercapaciteit loopt daarmee op tot 50 miljoen liter. “Dat is voldoende om de 50 hectare aan akkers van de betrokken landbouwers twee weken te bewateren bij extreme droogte, en schade aan gewassen te vermijden”, zegt Verhelst. Dit jaar is het nog niet mogelijk om de volledige capaciteit te halen, omdat de productie nog maar pas is opgestart. Toch is Verhelst blij dat ze toch al een beetje kunnen helpen. “Volgend jaar staan we er echt”, zegt hij.
Kunstmest maken
Daar blijft het echter niet bij. Hij wil ook aan de slag met de nutriënten uit de mest. “Mest bevat onder andere stikstof, kalium en fosfor”, aldus Verhelst. “Dat zijn de basisstoffen om kunstmest te maken. Omdat precisiebemesting in de nabije toekomst waarschijnlijk een standaardpraktijk wordt, zou het interessant zijn al die nutriënten volledig van elkaar te scheiden.”
Vandaag de dag is Verhelst de enige mestverwerker in België die irrigatiewater levert. “De technologie is de jongste tien jaren enorm geëvolueerd. En de tijdsgeest is er rijp voor. De wet laat dat nu ook toe, wat vroeger niet het geval was. Het zou een enorme stap voorwaarts zijn als iedereen dit deed.”
Subsidie
De Vlaamse regering trekt 4 miljoen euro uit voor projecten die waterschaarste aanpakken. Naast Verhelst, sprong ook Balta op de kar. De producent van tapijten haalde 175.000 euro aan subsidies binnen om de waterzuiveringsinstallatie in Oudenaarde om te vormen tot een waterbekken met een capaciteit van 12 miljoen liter. Dat water zal hoofdzakelijk gebruikt worden voor de landbouwbedrijven in de buurt.
Ook Reynaers Aluminium uit Duffel gaat zijn bufferbekken verbinden met die van 2 glastuinbouwbedrijven, samen goed voor een capaciteit van meer dan 100.000 kubieke meter. De bekkens worden uitgerust met sensoren en een waterdashboard waardoor minder regen naar de beek zal vloeien op piekmomenten.
