Op de RAV-lijst in Nederland en de PAS-lijst in Vlaanderen staan diverse erkende technieken. Maar zijn er nog meer oplossingen die praktisch haalbaar, betaalbaar en wetenschappelijk onderbouwd zijn? Het RAMBO-project onderzoekt, test, en evalueert beloftevolle technieken voor de varkens- en pluimveehouderij. In dit artikel geven we een tussenstand van het onderzoek naar ammoniakreductie in de varkenshouderij.
Het RAMBO-project selecteerde vijf beloftevolle maatregelen voor de varkenshouderij. Het onderzoek is nog volop lopende, maar sommige maatregelen tonen nu al hoopgevende resultaten. Tijdens de tweede klankbordgroepbijeenkomst van het RAMBO-project op 07/11/2024 en op de studiedag ‘De weg naar minder emissies in de varkens- en pluimveehouderij’ van 17/01/2025, werden de eerste bevindingen van een jaar onderzoek en praktijkervaringen gedeeld.
1. Voederaanpassing (verlaging elektrolytenbalans)
Binnen het RAMBO-project wordt onderzocht of het verlagen van de elektrolytenbalans in het voer kan bijdragen aan een vermindering van ammoniakuitstoot. Dit gebeurt door het verminderen van kalium en natrium in het voer, terwijl het chloorgehalte wordt verhoogd. Deze verandering verlaagt de pH van de urine, wat de omzetting van ureum naar ammoniak in de mest vertraagt. De eerste resultaten wijzen op een bescheiden reductie van ammoniakemissies. Er werd geen significant effect op de gezondheid of groei van de dieren gemeten, maar er zijn wel zorgen over mogelijke gevolgen op de prijs van het voer en de mogelijke impact op de smakelijkheid van het voer. Verder onderzoek is nodig om de langetermijneffecten te evalueren.
2. Zeolieten in voeder
Zeolieten die ammoniak kunnen opnemen, kunnen zowel als strooisel op de vloer als in het voer gebruikt worden. Het gebruik van zeolieten in het voer blijkt veelbelovend, omdat hiermee minder zeolieten nodig zijn in vergelijking met strooiseltoepassing, wat in een eerder project getest werd. De eerste tests laten zien dat het toevoegen van zeolieten aan het voer bijdraagt aan de reductie van ammoniakemissie. Er is echter nog onvoldoende data om specifieke reductiepercentages te geven, aangezien er slechts één proef is uitgevoerd. De kosten-effectiviteit en de vraag of deze techniek op lange termijn haalbaar is, moeten verder worden onderzocht. Er is bovendien aandacht voor de praktische implementatie, omdat de kosten van zeolieten aanzienlijk kunnen zijn.
3. Luchtfilter (onderzoek gestopt)
De techniek van luchtfilters met zeolieten werd getest als een manier om ammoniak uit de lucht te vangen. In de voorproeven op ILVO bleek de luchtfilter, ondanks zijn potentieel, niet effectief genoeg in de vleesvarkensstallen. De capaciteit van de filter bleek te laag voor de specifieke omstandigheden in de varkenshouderij, wat leidde tot beperkte ammoniakreducties. Dit resultaat was niet beter dan de controle, en daarom is besloten om de test met deze luchtfilter niet verder te vervolgen. Hoewel luchtfilters met zeolieten in andere contexten mogelijk effectiever kunnen zijn, zijn de eerste bevindingen voor de varkenshouderij minder positief.
4. Mestputadditief
Mestputadditieven worden toegevoegd aan mest om de emissie van ammoniak te verminderen. Binnen het RAMBO-project wordt gekeken naar zowel bacteriële als chemische additieven. Een verkennende test in mestcontainers met microbiële en biostimulerende additieven heeft gemengde resultaten opgeleverd: sommige producten gaven een aanzienlijke reductie van ammoniak, maar gingen gepaard met een toename van methaanemissies. Andere producten gaven een stabielere, maar kleinere reductie van ammoniak. De variatie in de resultaten maakt het moeilijk om conclusies te trekken. Een mestcontainer biedt ook geen ideale nabootsing van de situatie in de stal. Er is een lichte voorkeur voor biologische additieven, aangezien deze mogelijk beter geaccepteerd worden door de samenleving dan chemische alternatieven.
5. Dagontmesting
Dagontmesting is een brongerichte maatregel waarbij mest dagelijks uit de stallen wordt verwijderd, zodat het minder tijd in contact komt met de lucht. Dit voorkomt de vorming van ammoniak door het verminderen van het emitterende oppervlak. De eerste resultaten van de toepassing van dagontmesting in varkensstallen zijn veelbelovend, vooral bij biggenafdelingen. Hier werd een reductie van meer dan 85% in ammoniak en 95% in methaan gemeten. Bij vleesvarkens wordt een reductie van 60% gehaald, omdat oudere varkens minder gemakkelijk naar de mestplaats gaan en meer mest produceren, waardoor het effect van dagontmesting vermindert. Desondanks blijft dagontmesting een veelbelovende techniek, vooral in jongere varkensafdelingen. Het biedt ook voordelen voor methaanreductie en het verbeteren van de luchtkwaliteit in de stallen.
Er is ook een systeem in ontwikkeling voor vrijloopkraamhokken. De meeste vrijloopkraamhokken zijn voorzien van een groot deel roostervloer. Door het aandeel dichte vloer te vergroten, een specifieke mestplaats te creëren en de mest dagelijks te verwijderen is de verwachting dat een goede emissiereductie gehaald kan worden. Daarnaast krijgen de dieren meer comfort door een goede grote ligplaats.
Belangrijke feedback van de sector
Tijdens de workshop op de klankbordgroepbijeenkomst werden de tussentijdse onderzoeksresultaten besproken met de deelnemers.
- Dagontmesting kreeg brede steun vanwege de bewezen effectiviteit bij biggen en het potentieel voor bredere toepassing.
- Ook biologische mestputadditieven werden positief beoordeeld, mits ze betaalbaar zijn.
- Bij voeroptimalisatie werden vragen gesteld over de impact op dierengezondheid en de kosten, wat het belang onderstreept van afstemming op specifieke bedrijfsomstandigheden.
- Verder werd gewezen op het belang van maatschappelijke acceptatie en eenvoudige borging van resultaten.
Deze inzichten helpen om het onderzoek verder te verfijnen en de technieken beter toepasbaar te maken.
Subsidies voor innovatieve ideeën voor stikstofreductie
Heb je zelf een idee voor een emissiereducerende technologie, product of managementtechniek? Dan kan je ondersteuning krijgen van de Provincie West-Vlaanderen. Met hun nieuwe subsidiemaatregel ‘PAS-klare innovaties’ bieden ze financiële steun tot €100.000 per project aan bedrijven, landbouwers en onderzoeksinstellingen met een innovatief idee voor stikstofreductie in de landbouw. Inagro ondersteunt de selectie en verdere uitwerking van de ingezonden ideeën.
Bron: Inagro
