In 2022 schakelden verschillende zeugenbedrijven over op spenen op vijf weken. Sinds die tijd horen we er eigenlijk niet zoveel meer over. De grote belangstelling van adviseurs voor de bijeenkomst ‘Verbetering van de diergezondheid en dierprestaties met vijf weken spenen’ van Agrivaknet afgelopen maand laat echter zien dat het onderwerp nog steeds leeft.
Het feit dat spenen op vijf weken in 2022 meer leefde dan nu, zal ongetwijfeld te maken hebben met het verschil in biggenprijzen. Hoewel bij spenen op vijf weken het aantal levend geboren biggen per worp stijgt en de uitval minder is, worden er door de verminderde worpindex jaarlijks minder biggen geboren.
Welke varkenshouders overwegen het met name?
“Vaak zijn het de bedrijven die te weinig biggenplaatsen hebben, die zich als eerste de vraag stellen of ouder spenen interessant is”, stelt adviseur bedrijfsvoering en economie Jos Kneepkens van Topigs Norsvin. “Deze bedrijven hebben te kampen met teveel dieren op een vierkante meter, hokken die niet droog zijn bij opleg en daaruit voortkomende problemen. Ze kunnen dan kiezen: investeren in meer biggenplaatsen of minder zeugen houden.”
Ook bedrijven die teveel kraamhokken hebben zijn eerder geneigd over te stappen. “Dan staan teveel zeugen dragend in de kraamhokken. Vaak al veertien dagen voor het werpen. Dan klopt het voersysteem niet en dat is niet goed voor de melkgift. Door over te gaan op spenen op vijf weken worden de kraamhokken beter benut”, stelt Kneepkens.
Ook voor bedrijven die kraamopfokhokken hebben kan op vijf weken spenen interessant zijn. Dit geldt ook voor bedrijven die veel gezondheidsproblemen hebben onder de biggen. Met een iets latere speenleeftijd beschikken de biggen doorgaans over een betere weerstand bij spenen. Voor bedrijven die te kampen hebben met teruglopend arbeidsaanbod kan spenen op latere leeftijd ook (een deel van) de oplossing zijn, dit ook doordat er minder werk is met zieke of zwakke biggen.
Lang niet altijd de meest geschikte oplossing
Kneepkens heeft met Topigs Norsvin een speciale rekentool ontwikkeld die hij kan inzetten op bedrijven die denken aan overschakelen naar spenen op vijf weken. Hij vertelt dat hij bedrijven die willen omschakelen lang niet altijd adviseert om dat ook echt te doen. “Vaak is het effectiever om datgene wat je doet nog beter te doen. Als je goed naar de varkens kijkt, weet wat hun behoeftes zijn en de werkwijze daarop aanpast, dan wordt het allemaal al veel makkelijker.”
Positieve invloed op de diergezondheid
Kneepkens was de tweede spreker op de Agrivaknet-bijeenkomst. De eerste spreker was dierenarts Arjan Schuttert van De Oosthof dierenartsen. Hij legde uit wat het effect is op de diergezondheid van spenen op vijf weken. Een belangrijk voordeel is dat in dit geval het spenen niet plaatsvindt op het moment dat de weerstand van de big op ongeveer het dieptepunt zit. Waar bij spenen op vier weken de afweerstoffen uit de biest al verdwenen zijn, maar de eigen actieve weerstand van de big nog op gang moet komen, is bij later spenen de eigen weerstand al een stuk beter. Later spenen heeft volgens Schuttert ook voordelen voor de zeug en daarmee voor de volgende cyclus. “De zeug wordt in het kraamhok op hoog niveau doorgevoerd, terwijl de melkgift afneemt. Hierdoor valt de zeug minder af, of groeit juist iets. Dit is goed voor de kwaliteit van de eicellen en daarmee voor de vitaliteit van de eicellen in de volgende ronde.”
Goede ervaringen uit de praktijk
Als laatste kwam varkenshouder Willem Berkers uit Vlierden aan het woord. Hij schakelde in 2022 over naar spenen op vijf weken. Dit omdat hij wilde werken aan een lagere kostprijs en meer werkgemak. Dat is volgens hem goed gelukt en hij wil dan ook niet meer terug. Hij kon een biggenafdeling relatief eenvoudig ombouwen naar een extra kraamstal en schakelde van een 10-11-dagen-systeem naar een tweeweken-systeem. Hoewel hij nu minder vleesvarkens per zeug produceert, is hij heel tevreden over hoe het loopt. Het aantal levend geboren biggen per worp is gestegen, er zijn minder gezondheidsproblemen in het kraamhok, minder uitval en de groei van de biggen is beter. Bij de vleesvarkens is de groei flink verbeterd, de uitval lager en het medicijngebruik tot bijna nul teruggebracht. De voerkosten liggen over de hele linie lager en de rondes duren korter. “Met 95 dagen is alles uit de stal.”
Berkers vertelt dat het aanvankelijk wat zoeken was naar het meest geschikte lactovoer. “Aanvankelijk kampten we met een te laag speengewicht. Ook was er op het eind wat bijterij aan staart, kling en uiers. Dit doordat de zeugen geen melk meer gaven. Daarop is het lactovoer aangepast en zijn er extra voer- en drinkplaatsen gemaakt. Dankzij het aangepaste lactovoer hebben de zeugen nu altijd mooie volle uiers, is het speengewicht goed en de bijterij is over.”
Ontwikkelingen speenleeftijd in de loop der jaren
Midden jaren tachtig van de vorige eeuw was spenen op 28 dagen gemeengoed. Dit veranderde naar 21 dagen. Het kraamhok was namelijk het duurste onderdeel van een zeugenbedrijf en zeugenhouders deden dan ook hun best om de kraamafdelingen optimaal te benutten. Dat ging goed. Er werden veel biggen geboren en de worpindex steeg. Doordat er in die jaren nog groeibevorderaars, koper, zink en relatief veel medicijnen konden worden gebruikt, was vroeg spenen niet zo’n probleem. Sommige bedrijven gingen zelfs al op 19 dagen spenen. Wetmatig is toen echter vastgelegd dat 21 dagen de minimum speenleeftijd was. Met het veranderen van het voer zijn de meeste bedrijven toch weer richting 25 à 28 dagen gegaan en een nog latere speenleeftijd kan voor gangbare bedrijven een optie zijn. Op biologische bedrijven wordt pas op zes weken gespeend.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Prosu
