Halen we ook bij grotere tomen een acceptabel geboortegewicht?

Het fokdoel van de Hypor Libra zeug van Hendrix Genetics Swine is 16 biggen per worp, waarvan er minimaal 15 levend zijn en er uiteindelijk minimaal 14 gespeend worden. Het geboortegewicht is voor dat laatste een belangrijke factor. Voor een goede overleving en groei streeft Hendrix Genetics Swine naar een geboortegewicht van minimaal 1.500 gram. Wordt dit in de praktijk behaald? En wat is de relatie tussen toomgrootte en geboortegewicht? Desi Keurntjes zocht het uit voor haar afstudeerstage aan de Aeres Hogeschool in Dronten.

Een flinke toomgrootte met een uitval van slechts 7 procent tot spenen vraagt om robuuste biggen. Tegelijkertijd neemt het aantal biggen per worp ieder jaar met 0,25 tot 0,3 toe. Lukt het dan nog om een hoog geboortegewicht vast te houden? Dat wilde Hendrix Genetics graag in de praktijk testen. De fokkerij-organisatie, sinds begin dit jaar actief als krachtenbundeling van Hypor en Danish Genetics, vroeg Desi Keurntjes, student aan Aeres Hogeschool in Dronten, hier onderzoek naar te doen. Hoofdvraag van het onderzoek: ‘wat is het verband tussen de toomgrootte en het geboortegewicht van de Hypor Libra-zeug op commerciële varkensbedrijven?’ “Ik was voor mijn afstudeerstage bewust op zoek naar een opdracht bij een fokkerij-organisatie”, vertelt Keurntjes. “Ik haal graag het maximale uit de zeug, maar wel op een manier die nog goed is voor het dier zelf. De opdracht van Hendrix Genetics sloot hier mooi op aan.”

Keurntjes ging aan de slag op 6 commerciële varkensbedrijven met tussen de 400 en 1.000 zeugen. Het ging hier om normale gangbare familiebedrijven. Ze startte afgelopen december met het concretiseren van de opdracht, vooronderzoek en het maken van een planning voor haar onderzoek. Vanaf januari tot mei was ze wekelijks te vinden op de bedrijven. Gewapend met een bluetooth-weegschaal gekoppeld aan een speciale app van Hendrix Genetics woog ze in totaal 5.451 pasgeboren levende biggen (maximaal 24 uur na de geboorte) van 363 tomen afkomstig van eerste- tot en met achtsteworps zeugen. Van de biggen was 51 procent gelt en 49 procent beer.

Gemiddeld 1.500 gram zeker haalbaar

Duidelijk is dat een gemiddeld geboortegewicht van 1.500 gram bij minimaal 15 levend geboren biggen in de praktijk zeker haalbaar is met de Hypor Libra. “Het is een kleine, compacte zeug, maar in staat tot grote prestaties”, vindt Keurntjes, die niet verrast is door deze uitkomst. Het lukt echter (nog) niet iedere zeugenhouder om het genetisch potentieel van de Hypor Libra te benutten. Management en dan met name voeding heeft hier zeker invloed op. Door ook hierop te adviseren, helpen specialisten van Hendrix Genetics Swine zeugenhouders om de bedrijfsresultaten te verbeteren. “Er zitten best wel verschillen tussen bedrijven”, stelt Keurntjes. “Voor een deel zijn die wel te verklaren. Wat mij opviel, is dat veel samenhangt met vakmanschap, management en aandacht voor de dieren. Zie je dat in de kraamstal, dan zie je het terug in de cijfers.”

*Figuur 1. Gemiddeld geboortegewicht per big in relatie tot toomgrootte.*

Overige bevindingen:

Het geboortegewicht lag met gemiddeld 1.463 gram over alle bedrijven iets onder de doelstelling van 1.500 gram. Het bedrijf met het hoogste gemiddelde geboortegewicht zat op 1.576 gram, het bedrijf met het laatste gemiddelde geboortegewicht op 1.407 gram.

De toomuniformiteit is goed. Het gewicht van verreweg de meeste biggen lag tussen 1.300 gram en 1.600 gram, waarbij het gewicht van de meeste biggen rond het gemiddelde van 1.463 gram lag. Zie ook Figuur 2.

Het gemiddelde geboortegewicht neemt af naarmate de toomgrootte toeneemt. Tot en met een toomgrootte van 14 ligt het gemiddelde geboortegewicht boven de 1.500 gram. Bij toomgroottes van 15 biggen en meer daalt het gemiddelde geboortegewicht tot onder deze grens. Elke extra big zorgt voor een gewichtsafname van ongeveer 44,75 gram per big. Uit de gegevens van de individuele bedrijven blijkt wel dat er flinke verschillen zitten tussen bedrijven. Zo waren er bedrijven waar het gemiddelde geboortegewicht pas onder de 1.500 gram zakte bij een worpgrootte groter dan 17. Maar er was ook 1 bedrijf bij waarbij dit bij een worpgrootte van 11 al het geval was.

Interessant om te zien is dat tomen met een hoger gemiddeld geboortegewicht in het onderzoek vaak minder spreiding in gewicht hebben. Bij 1.681 gram is de spreiding 134 gram, terwijl dit bij 1.463 gram 382 gram is.

Een ander opvallend iets is dat de spreiding in geboortegewicht weinig verschilt tussen kleine en grote tomen. De toomgrootte heeft dus weinig invloed op hoe verschillend de biggen wegen.

De toomgrootte per worp is redelijk constant, met een gemiddelde van 15,1 big. De derde en de vierde worp leveren gemiddeld de grootste tomen op.

Het geboortegewicht per worp varieert van 1.396 gram (eersteworps zeugen) tot 1.527 gram bij achtsteworps. De meeste worpen liggen redelijk bij het gemiddelde van 1.463 gram, wat wijst op een redelijk constante geboortegewichtsspreiding over de tijd. Er is enige variatie, maar die blijft beperkt.

*Figuur 2. Spreiding van de geboortegewichten*

“Goed nieuws voor varkenshouders”

Volgens Peter Hetterschijt, Key Accountmanager & Sales Manager NWE van Hendrix Genetics Swine betekenen de conclusies van Desi Keurntjes goed nieuws voor varkenshouders. “Het fokdoel van 15 biggen behalen we in de praktijk. Het geboortegewicht van 1.500 gram halen we op een haar na gemiddeld niet, maar meerdere zeugenhouders zitten hierboven. Dat is belangrijk voor de vitaliteit van biggen in de kraamstal, maar het heeft ook effect op langere termijn. Het geboortegewicht heeft een directe positieve correlatie met de resultaten in de vleesvarkensfase. Daar zijn genoeg onderzoeken naar gedaan.”

Hetterschijt is niet verrast door het gemiddelde geboortegewicht dat uit het onderzoek van Keurntjes kwam. “Wat ik wel opvallend vind, zijn de verschillen tussen bedrijven. Dit kan natuurlijk een voedingskwestie zijn of een eindbeerkwestie. Hoe dan ook ben ik blij dat onze zeug de verwachting waarmaakt.”

Technische resultaten uit zeugenmanagementprogramma’s waar Hendrix Genetics toegang toe heeft zeggen al veel over het behalen van fokdoelen. De belangrijkste toegevoegde waarde van het onderzoek dat Desi Keurntjes dit voorjaar uitvoerde vindt Hetterschijt de resultaten van de fysieke wegingen die op klantniveau hebben plaatsgevonden.

“Uiteindelijk laat dit onderzoek zien dat we met onze fokdoelen op de juiste weg zijn. De anderhalve kilo geboortegewicht blijven we gewoon als standaard hanteren. Van jaar tot jaar bekijken we of het aantal geboren biggen moet stijgen zonder het doel van anderhalve kilo uit het oog te verliezen. De anderhalve kilo is gewoon nodig om genoeg levensvatbare biggen te produceren. Daarbij blijkt uit het onderzoek ook dat de toomuniformiteit goed is. Dat is ook een onderdeel van ons fokprogramma”, besluit Hetterschijt.