Een boerderij runnen zonder land te pachten of te bezitten?

Steeds luider klinkt de alarmbel over ons armer, leger, saaier en grijzer wordend platteland. Provincies met grote plattelandsregio’s, zoals Gelderland, Overijssel en Noord Brabant investeren niet voor niets stevig in de leefbaarheid ervan. Elke dag stoppen er meer boeren, elke dag gaat er weer een basisschool of een supermarkt dicht en zo ontstaat er ook steeds meer landbouwgrond waar te weinig mee gebeurt.

Daarnaast kent het platteland ook veel hele kleine lapjes, van een paar hectare, waar eigenaren vaak niet veel mee doen. Tegelijkertijd zijn er ook overal mensen die dolgraag boer willen worden. Zij zeggen dat ze vastlopen op het feit dat ze niet aan land kunnen komen.

Boeren met agro-ecologische inzichten

Els Hegger en Stefan Hanstede stonden precies voor dit probleem. Totdat ze tegen elkaar zeiden: maar waarom land willen bezitten als het eigenlijk om het gebruik van het land gaat? We zijn er niet minder boer om, toch? En zo is de Mobiele Gaard ontstaan: een stichting die hele eenvoudige, maar ook keurig notarieel vastgelegde afspraken maakt met eigenaren van land en op die manier boert op land dat over het algemeen toch niks lag te doen. En, zij doen veel meer. Zij boeren zoals het vroeger ging, maar dan met de nieuwste agro-ecologische inzichten. Ze herstellen natuur, landschap, bodem, maar herstellen ook sociale verbindingen en leren mensen weer hoe ontzettend lekker eten kan smaken.

Zij hebben nu twee jaar ervaring opgedaan, met meerdere samenwerkingsvormen met eigenaren, meerdere vormen van landgebruik en boeren inmiddels op 18 hectare. Deze ervaring willen ze delen met anderen. Want dit is een zeer kansrijke manier om ontzettend veel problemen tegelijkertijd op te lossen. Er ontstaat eerlijke, lokale werkgelegenheid en juist in regio’s waar de levendigheid steeds meer verdwijnt. Vitale Voedsellandschappen worden tegelijkertijd kleinschaliger, veel gezonder en biodiverser. En dit is mogelijk zonder allerlei subsidies en ook zonder dat er regelgeving hoeft te worden aangepast.

"Het is niet alleen realistisch, maar ook een praktische en positieve invulling voor een groot probleem"

Stefan Hanstede en Els Hegger geven de cursus in 2019 aan maximaal 20 personen in Lochem, in de Achterhoek. Iedereen die op deze manier durft te gaan boeren is welkom. De cursisten leren onder meer:

hoe ze aan land kunnen komen;
hoe ze overzicht houden over hun werk en de versnipperde stukjes land;
hoe ze verstoord en uitgeput land op een natuurlijke manier weer opbouwen;
hoe ze groente- en fruitteelt kunnen combineren met het houden van dieren;
welke afspraken ze met landeigenaren maken;
hoe ze klanten vinden en binden;
hoe ze de administratie moeten voeren;
hoe ze hun rechtsvorm kiezen
hoe ze bestaanszekerheid inbouwen zonder het bezitten van land en gebouwen (hierbij gaat veel aandacht uit naar mobiliteit en modulariteit)
en hoe boeren hier daadwerkelijk een inkomen aan verdienen.

Dat laatste is van essentieel belang, want ook als je vanuit passie en idealisme boer wordt, moet je er uiteindelijk wel je rekeningen van kunnen betalen. Ook op de lange termijn. Kortom, aspirant boeren leren hier hoe ze het gemengde boerenbedrijf van vroeger, in een modern landloos jasje, kunnen toepassen zonder grote investeringen in land en werktuigen.