Voldoende verdienvermogen van een bedrijf en een goed inkomen voor ondernemers zijn een belangrijke basis voor continuïteit en voor het betaalbaar maken van verduurzaming of transitie. Zowel in 2021 als 2022 stond bij de varkenshouderij de marge onder druk. In de sector heerst nu opportunisme over de marktverwachtingen voor komend jaar. Is dat terecht of wishful thinking? Lees meer cijfers en ontwikkelingen in deze update.
Zelfvoorzieningsgraad daalt in de 27 EU-landen en het VK
De krimp in de varkensvleesproductie in de 27 EU-landen en het VK houdt in 2023 aan, met een verwachte daling van 3 tot 4% op jaarbasis. In de periode januari-oktober 2022 daalde de productie in de 27 EU-landen en het VK met 5,1% op jaarbasis. Dit kwam door een daling van de productie in Duitsland met 10%, in Polen met 9%, in Denemarken met 5%, in Spanje met 2%, in Frankrijk met 2% en in Nederland met 0,5%. Opmerkelijk is dat in dezelfde periode de varkensvleesproductie in het VK met 2% is gestegen door met name zwaardere karkasgewichten. Maar door een aanzienlijke krimp in de zeugenstapel – een daling van 15% op jaarbasis in juni 2022 – neemt ook in het VK de productie in 2023 af.
Door de dalende productie in de 27 EU-landen en het VK in 2022 is de zelfvoorzieningsgraad gedaald van 125% naar 120% (zie figuur 1). De exportafhankelijkheid is dus afgenomen maar nog altijd relatief hoog.
Figuur 1: de varkensvleesbalans in de EU en het VK
Exportvolume buiten de 27 EU-landen en het VK is in 2022 afgenomen
De export van varkensvlees uit de 27 EU-landen en het VK daalde met 18% op jaarbasis van januari tot en met oktober 2022, in totaal: 760 duizend ton. Ook de export naar China was het eerste half jaar lager maar vertoonde een kleine opleving in de tweede helft van 2022.
Ondanks deze opleving daalde het totale volume met 43% – zo’n 1 miljoen ton – in de periode van januari tot en met oktober 2022 in vergelijking met dezelfde periode een jaar eerder. De tijdelijke hogere export naar China in de tweede helft van 2022 ging ten koste van de export naar andere bestemmingen zoals Japan en de Filipijnen.
Vooruitzichten export zijn matig in 2023 voor de varkenshouderij
In het eerste kwartaal van 2023 neemt de export van de 27 EU-landen en het VK naar China waarschijnlijk af in vergelijking met de volumes eind 2022. Voor Chinees Nieuwjaar is er veel aanbod van zware varkens, wat recentelijk leidde tot paniekverkopen en een flinke daling in prijzen. De varkensprijzen daalden van 27 Chinese renminbi (CNY) per kg naar 15 CNY per kg begin januari, een daling van 45% in slechts 2 maanden tijd. Tegelijkertijd daalde de vraag door een wijziging van het coronabeleid en het hoge aantal besmettingsgevallen. Maar er heerst wel optimisme over het herstel van de vraag zodra de golf aan coronabesmettingen in een later stadium normaliseert. We verwachten dat de varkensprijzen ook in China in het tweede kwartaal herstellen (zie figuur 2).
Figuur 2: prijzen van levende varkens, biggen en varkensvlees in China
Het is ook de vraag of Spanje haar leidende positie in Chinese import kan behouden. Door de voortdurende uitbreiding van de Braziliaanse varkensvleesproductie en de terugval in groei van de Spaanse productie, heeft Brazilië het potentieel om in 2023 de grootste leverancier te worden. Sinds augustus heeft Brazilië Spanje ingehaald als grootste leverancier van China, hoewel Spanje de eerste 11 maanden van 2022 de grootste exporteur bleef. In 2023 beïnvloeden prijsniveau, koersveranderingen en beschikbaarheid van aanbod de exportpositie van Spanje en Europa.
In Japan en Zuid-Korea zetten de stijgende inflatie en de hoge voorraad die in 2022 werd opgebouwd de importbehoeften onder druk. Zuidoost-Azië is op weg naar herstel en we verwachten dat in 2023 de varkensvleesproductie daar zal groeien.
Verwachting eerste kwartaal 2023: lagere voerprijzen en veel vraag naar biggen
Ook al waren de gemiddelde prijzen voor varkenskarkassen in de EU in week 1 van 2023 54% hoger dan een jaar eerder, staan de marges van vleesvarkenshouders nog steeds onder druk door hoge inputkosten. De seizoensgebonden lagere vraag naar varkensvlees leidt in eerste instantie wel tot een lichte prijsdaling begin 2023. Maar doordat het aanbod in heel Europa krapper wordt, verwacht Rabobank een opleving in de prijzen in het tweede kwartaal van 2023.
Het lagere aanbod van biggen, in combinatie met de seizoensgebonden hogere vraag, zorgde voor een duidelijk herstel van de biggenprijs. Uit de markt blijkt vertrouwen in een verdere verhoging van de vleesprijs.
“Rabobank verwacht dat de voerprijzen dalen in het eerste kwartaal van 2023.”
Sinds eind oktober 2022 dalen de agrarische grondstofprijzen. De prijs van maïs in de Rotterdamse haven in de eerste week van januari lag 14% lager dan in eind oktober 2022. De prijs van voertarwe daalde met 11% in dezelfde periode. Rabobank verwacht dat de voerprijzen dalen in het eerste kwartaal van 2023.
Ruimte voor ondernemerschap en eigen keuzes die passen binnen de omstandigheden en doelen
De weg naar de toekomst kent nog vele bochten, gaten en hobbels maar biedt ook zeker nieuwe kansen. Het is belangrijk om dat te erkennen. Veel varkenshouders komen waarschijnlijk op afzienbare termijn voor een belangrijke keuze te staan: innoveren/verduurzamen met behoud van een gespecialiseerd bedrijf, extensiveren, omschakelen, verplaatsen of stoppen.
Door samen met familie en adviseurs na te denken over de toekomstmogelijkheden van de locatie en het bedrijf, krijg je inzicht dat je kunt inzetten zodra het overheidsbeleid duidelijker is. Dit helpt in het proces van ondernemersbeslissingen die de komende tijd moeten worden genomen. Het is belangrijk om verschillende thema’s, zoals stikstof, klimaat en afzetmarkt, integraal te bekijken hoe deze samen komen op het bedrijf. Een scenarioanalyse kan hierbij helpen omdat dit inzicht geeft in de financiële haalbaarheid van een keuze. Want het verdienvermogen moet ook duurzaam zijn.
Bron: Rabobank
