Vorige week presenteerde minister Femke Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) het langverwachte ‘startpakket Nederland van het slot’. Dit startpakket, afkomstig uit de ministeriële commissie Economie en Natuurherstel, bevat de eerste contouren van een nieuw stikstofbeleid. De Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) ziet in de plannen hoopvolle aanknopingspunten, maar spreekt ook zorgen uit over de invulling ervan, zo laat de POV weten in haar nieuwsbrief.
Hoopvolle stap, maar zorgen over uitwerking
De POV is positief over de intentie van de minister om Nederland van het stikstofslot te halen. Tegelijkertijd zijn er vragen over hoe bepaalde onderdelen zullen worden ingevuld. Zo moet het plan voor geborgde emissiereductie nog verder worden uitgewerkt. De varkenshouderij heeft al 83 procent van haar ammoniakemissies gereduceerd – een prestatie die in het nieuwe beleid gewaardeerd en meegewogen zou moeten worden, aldus de organisatie.
Eerste stappen in 2025
Het kabinet is van plan om al in het tweede en derde kwartaal van 2025 de eerste stappen te zetten. Het gaat onder meer om:
- Een gefaseerde en fundamentele aanpassing van het vergunningenstelsel.
- Een maatregelenpakket gericht op structurele stikstofreductie en natuurherstel.
- Aandacht voor de sociaal-maatschappelijke gevolgen van eerdere rechterlijke uitspraken voor burgers, bedrijven en gebieden – inclusief ondernemers die tussen wal en schip zijn gevallen.
- Inzet op Europees niveau voor aanpassing en afstemming van beleid.
Vergunningverlening op de schop
Een belangrijke pijler van het plan is de herziening van de systematiek rond vergunningverlening. De huidige systematiek wordt als niet houdbaar beschouwd. Er wordt gewerkt aan spoedwetgeving, die per 1 januari 2026 moet ingaan. Belangrijke wijzigingen zijn onder andere het invoeren van een rekenkundige ondergrens, de omslag van depositie- naar emissiesturing en het vervangen van de kritische depositiewaarde (KDW) door juridisch houdbare emissiedoelen. De POV pleit al langer voor het schrappen van de KDW uit de wet, evenals voor het legaliseren van interimmers en PAS-melders.
Veel blijft nog onduidelijk
Ondanks de gepresenteerde plannen blijft er volgens de POV nog veel onduidelijkheid. Zo zijn er nog geen keuzes gemaakt over de verdeling van emissieruimte tussen sectoren. Ook is onduidelijk of het kabinet de al behaalde emissiereducties mee laat wegen. Daarnaast roept de vraag of het nieuwe systeem juridisch wél houdbaar zal zijn, zorgen op. De benodigde hervormingen kosten tijd – en ondertussen blijft de onzekerheid bestaan over het huidige vergunningenbeleid.
Impact op varkenshouderij onbekend
Voor de landbouwsector als geheel is een emissiereductie van 42 tot 46 procent in 2035 ten opzichte van 2019 vastgesteld. Wat dit concreet betekent voor de varkenshouderij is nog niet duidelijk. De POV onderstreept dat de sector al een forse reductie heeft gerealiseerd en dat toekomstige opgaven eerlijk verdeeld moeten worden over de sectoren. Daarbij moeten eerdere inspanningen worden beloond.
Pleidooi voor Europees tempo en brede blik
De POV maakt zich ook zorgen over de eenzijdige focus op stikstof. Andere opgaven zoals waterkwaliteit, natuur en klimaat hangen eveneens boven de markt. Bovendien wordt het natuurbeleid herijkt en zijn provincies aan zet in de uitvoering. De uitkomst van het stikstofdossier hangt dus sterk af van provinciaal én nieuw nationaal beleid.
Nederland wijkt momenteel af van Europese richtlijnen op het gebied van stikstof en natuur. In het hoofdlijnenakkoord van het kabinet staat echter dat er geen nationale beleidskoppen meer moeten worden toegevoegd. Wanneer Nederland de Europese richtlijnen zou volgen, zou dit een gematigder tijdpad voor de realisatie van natuurdoelen betekenen. De POV pleit er dan ook voor om het Europese tempo te volgen en beleid te maken dat haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar is.
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: beeldarchief Prosu bv
